Κυκλική οικονομία και Νερό
Η οικονομική δραστηριότητα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την εκμετάλλευση πόρων συμπεριλαμβανομένων των ορυκτών καυσίμων, των μεταλλευμάτων, των υδάτων, του εδάφους και της βιοποικιλότητας. Ο ρυθμός με τον οποίο πραγματοποιείται η αξιοποίηση των φυσικών πόρων σήμερα προκαλεί σοβαρές περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΗΕ, μέχρι το 2050 εάν οι ρυθμοί με τους οποίους καταναλώνουμε φυσικούς πόρους διατηρηθούν σταθεροί, θα χρειαστούμε τρεις πλανήτες στο μέγεθος της Γης προκειμένου να συντηρήσουν αυτόν τον τρόπο ζωής.
Μοντέλο Κυκλικής Οικονομίας
Καθώς ένα τέτοιο σενάριο δεν αποτελεί επιλογή, η μόνη εναλλακτική είναι η μεταστροφή σε ένα μοντέλο κυκλικής οικονομίας. Ως κυκλική οικονομία εννοούμε το νέο οικονομικό μοντέλο ανάπτυξης που εστιάζει στη μείωση σπατάλης πόρων κατά τη διαδικασία παραγωγής και δίνει έμφαση στην επαναχρησιμοποίηση, την αξιοποίηση ανανεώσιμων πόρων και την παραγωγή ενέργειας ή άλλων πρώτων υλών από τα απόβλητα παραγωγής. Το μοντέλο αυτό βρίσκεται σε αντιδιαστολή με το γραμμικό μοντέλο οικονομίας δηλαδή στη λογική «κατανάλωσης-χρήσης-απόρριψης».
Υδάτινοι πόροι
Η κλιματική αλλαγή ασκεί μεγάλες πιέσεις στον τρόπο διαχείρισης των υδάτινων πόρων και καθιστά την ανάγκη για διασφάλιση της καλής τους ποιότητας επιτακτική. Τα φαινόμενα λειψυδρίας και ξηρασίας είναι πλέον αισθητά σε ολόκληρη την επιφάνεια της Γης, με τις επιπτώσεις των φαινομένων να επεκτείνονται σε όλους τους τομείς της καθημερινότητας.
Στο μεταξύ, κλάδοι όπως αυτός της γεωργίας ασκούν μεγάλες πιέσεις στην κατανάλωση νερού, ενώ συχνά είναι και τα φαινόμενα κατασπατάλησής του. Το 24% των αντληθέντων υδάτων στην Ευρώπη απορροφάται από τη γεωργία, ενώ σε μερικές περιοχές της νότιας Ευρώπης, το ποσοστό αυτό φτάνει το 80% με τη μεγαλύτερη κατανάλωση να παρατηρείται κατά την καλοκαιρινή περίοδο. Η υπερκατανάλωση αρδευτικού νερού οφείλεται κυρίως στα υποβαθμισμένα αρδευτικά δίκτυα και στην ελλιπή συντήρησή τους, καθώς και στη μη ορθή τιμολόγηση του νερού.
Καθώς το νερό αποτελεί βασικό αγαθό και προκειμένου να αποφευχθούν τα σενάρια υπεράντλησής του, η υιοθέτηση ενός μοντέλου κυκλικής οικονομίας παρουσιάζεται ως παραπάνω από επιτακτική.
Πρόγραμμα AccelWater
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα εφαρμογής του μοντέλου κυκλικής οικονομίας είναι το πρόγραμμα AccelWater, το οποίο ξεκίνησε να υλοποιείται στις αρχές του 2021. Στο πρόγραμμα συμμετέχουν επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη βιομηχανική περιοχή της Πάτρας, μεταξύ των οποίων είναι και η Αθηναϊκή Ζυθοποιία, καθώς και ο ερευνητικός φορέας AGENSO και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Μέσω του προγράμματος, τοποθετούνται ειδικά φίλτρα στο σύστημα διαχείρισης υγρών αποβλήτων της εταιρείας που συγκρατούν ακόμα και μικροστερεές ουσίες που δεν ήταν εφικτό να συγκρατηθούν με τις μέχρι τώρα τεχνολογίες. Έτσι, το νερό που εξάγεται από αυτή τη διαδικασία είναι πλέον εντελώς καθαρό και αξιοποιείται στην άρδευση λαχανικών και δέντρων της περιοχής. Παράλληλα, τα μικροστερεά που θα διαχωρίζονται από τα φίλτρα θα μεταφέρονται στην εταιρεία Rezos, όπου θα χρησιμοποιούνται για την παραγωγή βιομάζας για την παραγωγή ενέργειας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση
Από το 2015 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζοντας τα οφέλη της κυκλικότητας προχώρησε στον σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός Σχεδίου Δράσης για την Κυκλική Οικονομία. Οι πρωτοβουλίες της ΕΕ αναμένεται να επιφέρουν αποτελέσματα τα επόμενα χρόνια με την αύξηση της ανακύκλωσης των αστικών αποβλήτων να φτάνει το 65% μέχρι το 2035. Ακόμη, το 2020 υιοθετήθηκε ο νέος κανονισμός για την επαναχρησιμοποίηση υδάτων που ενθαρρύνει την αξιοποίηση του μοντέλου κυκλικής οικονομίας στη γεωργία. Μάλιστα, οι Ευρωπαϊκές εταιρείες νερού στηρίζουν την πρωτοβουλία της Ευρώπης για τη θέσπιση ενός πλαισίου επαναχρησιμοποίησης του νερού καθώς μπορεί να δράσει υπέρ της ανθρώπινης υγείας και προστασίας του περιβάλλοντος.
Εθνική Στρατηγική
Σε εθνικό επίπεδο, η Ελλάδα έχει θέσει στο επίκεντρο της αναπτυξιακής της στρατηγικής το μοντέλο κυκλικής οικονομίας προκειμένου να εισέλθει σε μία εποχή βιώσιμης ανάπτυξης. Το σύστημα της κυκλικής οικονομίας μπορεί να λειτουργήσει ως ένας παράγοντας ανασυγκρότησης και ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας για τη χώρα. Οι βάσεις και οι κύριοι μακροπρόθεσμοι στόχοι τέθηκαν το 2018-19, όταν διαπιστώθηκε πως η χώρα υστερεί συγκριτικά με τον μέσο όρο των ευρωπαϊκών χωρών. Έπειτα, για το διάστημα 2021-25, η ελληνική κυβέρνηση εξέδωσε το Νέο Σχέδιο Δράσης για την Κυκλική Οικονομία, το οποίο περιλαμβάνει συνολικά 66 πρωτοβουλίες με σκοπό την επιτάχυνση της μετάβασης.
Ο πρωτογενής τομέας στην Ελλάδα έχει περιθώρια ανάπτυξης και εκσυγχρονισμού. Η χώρα μας διαθέτει μεγάλες δυνατότητες εφαρμογής αυτού του οικονομικού μοντέλου εξαιτίας των διαθέσιμων πόρων, των αναξιοποίητων δευτερογενών πόρων και αποβλήτων αλλά και χάρη στο επιστημονικό δυναμικό και την τεχνογνωσία που διαθέτει.
Συμπεράσματα
Το μοντέλο κυκλικής οικονομίας προβλέπει ένα σύστημα παραγωγής και κατανάλωσης με τη μικρότερη δυνατή απώλεια. Η υιοθέτηση αυτού του οικονομικού μοντέλου προϋποθέτει την υιοθέτηση νέων προτύπων παραγωγής, αγοράς και κατανάλωσης. Για την επιτάχυνση της μετάβασης σε μια κυκλική οικονομία, είναι απαραίτητη η επένδυση στην καινοτομία και η παροχή υποστήριξης για την προσαρμογή της βιομηχανικής βάσης.
Nero Gia to avrio: